Kształtowanie osobowości człowieka stanowiło od dawna jeden z ważnych obszarów badań refleksji psychologicznych. Istnieje olbrzymia liczba takich badań i teorii. Jednakże nie można powiedzieć, aby osiągnięto widoczne postępy w ich integracji. Pomimo tego, iż w różnych teoriach można spotkać niemało twierdzeń po-  dobmych, są one rozważane w ramach bardzo różnych systemów; w rezultacie poszczególne teorie przedstawiają sprzeczne (poglądy na temat czynników, od których zależy proces wychowania. Część sprzeczności może wynikać stąd, iż wychowaniu stawia się różne zadania. Są tacy autorzy, których interesuje to, jak wychować dziecko o umyśle twórczyni, nowatorskim, obejmującym szeroką wiedzę; inni autorzy interesują się głównie sferą zachowań moralnych, systemem wartości dziecka, stopniem, w jakim kieruje się ono zasadami moralnymi. Innym autorom znowu chodzi o to, aby stwierdzić, jakie doświadczenia wychowawcze prowadzą do tego, że dziecko uzyskuje przekonanie o własnej wartości czy o możliwościach swego wpływania na bieg wydarzeń. Są też i tacy, którzy zajmują się integracją osobowości jako całości, np. poziomem lęku czy efektywnością funkcjonowania psychologicznego.