U osób, które skłonne są do koncentrowania się na moralnym aspekcie swego „ja” badana forma zachowania prospołecznego występuje tym rzadziej, im ważniejsze są dla nich standardy wolności, niezależności. (Bowiem człowiek zachowuje się wtedy na przekór własnym normom: powinienem pomagać, ale nie chcę robić tego, co powinienem). Okazało się więc, iż ta sama struktura regulacyjna — […]

W opisywanym badaniu Jerzego Karyłowskiego (por. podrozdz. Struktura Ja a regulacja zachowań prospołecznych) stwierdzono, iż w sytuacji angażowania „ja-idealnego” (koncentracja na sobie) udawało się włączyć u badanych endocentryczny mechanizm altruizmu (pod warunkiem, że standardy związane ze szlachetnością, pomaganiem były dla badanego ważme). Jednakże w pewnej sytuacji eksperymentalnej próba taka zakończyła się całkowitym fiaskiem — mianowicie […]

Podobnie rzecz ma się z mechanizmem en- docentrycznym. Człowiek może pomagać innym ludziom, gdyż ważne dla jego poczucia własnej wartości są przekonania, iż jest szlachetny, bezinteresowny czy ofiarny (por. pod- rozdz. Struktura Ja a regulacja zachowań prospołecznych). Opisano jednakże również taki mechanizm, który blokuje gotowość do udzielania pomocy, a powstaje pod wpływem tych samych czynników, które […]

Podobne zjawisko zachodzić może w przypadku Struktury Ja. Wiemy, iż może ono być źródłem różnych form zachowania altruistycz- nego: ipsocentrycznej (związanej z zabezpieczeniem swoich interesów), endocentrycznej (związanej z „ja-idealnym”) i pomocy podobnemu (związanej z generalizacją pozytywnego stosunku do siebie). Wszystkie te formy zaangażowania Struktury Ja mogą także potencjalnie generować tendencje antagonistyczne. Ipsocentryczne zaangażowanie „ja”, tzn. takie, […]

„Och, jakimże wstrętem napełniało ją asystowanie doktorowi i wstrzymywanie mdłości gdy patrzyła, jak błyszczącym nożem nacinał zgangrenowane ciała! I ach, jak okropne było słuchanie krzyków z sali operacyjnej, gdzie robiono amputacje! I mdłe poczucie bezsilnej litości na widok napiętych, bladych twarzy okaleczonych mężczyzn, czekających swojej kolejki… czuła, że dłużej już nie wytrzyma.” Istnieje eksperymentalna ilustracja […]

W tej części naszych rozważań, w której zaprezentowaliśmy model regulacji zachowań agresywnych, zwracaliśmy uwagę’na skomplikowany, dialektyczny charakter tej regulacji. Stwierdziliśmy bowiem, że te same struktury, które mogą stać się źródłem motywacji agresywnej, mogą także generować siły agresję blokujące. Wydaje się, iż ze zjawiskiem podobnego typu możemy także spotkać się w przypadku zachowań prospołecznych. Oczywiście, od […]

Zainteresowanie innymi ludźmi, sprawność w zakresie podejmowania cudzej roli i inne przejawy funkcjonowania Sieci Operacyjnej podlegają znacznym zmianom rozwojowym. Rozwój dziecka dokonuje olbrzymich przeobrażeń nie tylko w jego systemie wiedzy dotyczącej świata fizycznego, ale również w zakresie wiedzy dotyczącej innych ludzi. Na przykład dziecko rozwijając się zaczyna być zdolne do jednoczesnego integrowania kilku perspektyw, kilku aspektów […]

Stwierdzono wielokrotnie, iż w sytuacjach, gdy wzbudzano napięcie w Strukturze Ja (w różny sposób — mógł to być lęk o siebie, rywalizacja, dążenie do zdobycia nagród, wystawianie siebie na ocenę), spadała funkcja regulacyjna Sieci Operacyjnej w porównaniu z sytuacją neutralną. Dzieci zainteresowane zdobyciem nagród były mniej ciekawe niż dzieci, które rozwiązywały zadania dla samej satysfakcji. […]