Innym zakresem regulacji, w którym przejawia dę funkcja Sieci Operacyjnej, jest sprawność funkc; rmowania (poznawczego. Sieć Operacyjna decj } uje o powodzeniu w rozwiązywaniu trudny h zadań fizycznych lub matematycznych tak., jak może decydować o powodzeniu w złożonych zadaniach interpersonalnych. Można tu zaliczyć takie ważne umiejętności, jak koordynowanie perspektyw różnych ludzi (umiejętność odczytania cudzego punktu […]

W wyniku naszej aktywności poznawczej pomoc może jednak okazać się zbędna; może np. dziecko czeka na kogoś, kto jest tuż obok. Gdybyśmy jednak nie odczuli napięcia czysto poznawczego, nie zareagowali i nie starali się zebrać brakujących informacji, być może nie moglibyśmy pomóc trafnie albo też wzięlibyśmy dziecko do samochodu i zawieźli na milicję, choć byłoby to […]

Powstaje jednak napięcie w Sieci Wartości, ponieważ stan dziecka wyraźnie odbiega od tego, co uważamy za stan pożądany. Możliwe jest więc, iż taka sytuacja wzbudzi nasze zachowanie prospołeczne. Zaczniemy starać się przywrócenie dziecku stanu pożądanego, podchodzimy więc do niego, pomagamy mu wstać, otrzepujemy, dajemy worek w rękę, wypowiadamy parę słów pociechy. Wyobraźmy sobie teraz inną sytuację: oto […]

Sieć Operacyjna, omówiona już w rozdz. 1, nie jest żadną oddzielną instancją regulacyjną. Jest to tylko inny aspekt integrowania doświadczenia. Dziecko, organizując w trakcie swego życia kolejne informacje i doświadczenia, porządkuje je także według reguł logicznych, obiektywnych, pozaemocjonalnych. Tu doświadczenia porządkowane są według podobieństwa fizycznego, współwystępowania, następstwa, podrzędności—nadrzędności, wynikania. Ten informacyjny system reprezentacji chętnie określamy […]

Wartościowanie autoteliczne jest pewnym nabytkiem rozwojowym. Ważne jest tu rozwinięcie się takich procesów, jak zdolność podejmowania cudzej roli, cudzej perspektywy; jeszcze wcześniej, oczywiście, wyróżnienie innych ludzi jako istot odrębnych, mających własne, inne od moich stany psychiczne. Istotna jest też rozbudowa reprezentacji poznawczej obiektu. Warto także pamiętać o tym, że system norm uwewnętrznionych pzizez dziecko w procesie wychowania […]

W przypadku mechanizmu egzocentrycznego nie wystarczy jednak tylko pomagać; człowiek uzyskuje satysfakcję dopiero wtedy, gdy pomoże trafnie. Samo działanie na rzecz innego człowieka nie wystarcza — jesteśmy również zainteresowani jego stanem, jego potrzebami, myślami, uczuciami. Jednakże mechanizm egzocentryczny ma również pewne — można to tak określić — ograniczenia. Otóż prawdopodobnie nie sprzyja tak silnie, jak endocentryczny, […]

Mechanizm, dzięki któremu ludzie mogą być reprezentowani w Sieci Wartości jako mający wartość autoteliczną, czyli niezależną od stanu własnych interesów i stanu innych obiektów, jest o wiele mniej znany. Trudno wskazać na sposoby, dzięki którym inni ludzie mogą uzyskać dla człowieka wartość autoteliczną, choć mamy w tym zakresie pewne przypuszczenia. Drugi człowiek ma wartość niezależną od […]

Opisane w rozdz. 1 mechanizmy nabywania wartości mają również zastosowanie teraz, gdy próbujemy znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób inny człowiek może nabierać wartości dla dziecka. Szczególny nacisk chcielibyśmy położyć na rozróżnienie między dwoma rodzajami wartości, jaką może mieć reprezentacja innych ludzi: instrumentalną i autoteliczną. O wartości instrumentalnej wspominaliśmy już uprzednio, przy omawianiu ipsocentrycz- nego […]