Sieć Wartości nie stanowi bytu odrębnego od omawianych już struktur. Należałoby raczej powiedzieć, że jest to pewien system, w ramach którego jest „umieszczona” Struktura Ja, a także inne struktury. Oprócz własnej osoby w Sieci Wartości reprezentowane są również inne elementy doświadczenia człowieka, takie jak inni ludzie, instytucje, życie społeczne i niezliczone elementy składające się na […]

Marek Zwoliński przeprowadził badania, które rzucają pewne światło na prawidłowości rozwoju mechanizmu podobieństwa. Badał on dzieci w wieku 4—9 lat. Zachowanie prospołeczne mierzone było w sytuacjach fikcyjnych; dzieci bawiły się lalkami, z których jedna spełniała rolę Taty, druga Mamy, trzecia — „mnie samego”, czwarta — „dziecka podobnego do mnie”, piąta — „innego dziecka”. W zabawie […]

Jednakże sprawa tylko z pozoru jest prosta, w rzeczywistości bowiem ma ona dwa ważne aspekty. Spostrzeganie innych jako podobnych do siebie może wynikać nie tylko z porównywania swoich cech i cech innych ludzi, ale także ze słabego odiróżnicowania reprezentacji własnej osoby od reszty przestrzeni psychologicznej. Jest to stan charakterystyczny dla wczesnych okresów rozwoju poznawczego. W […]

Jeżeli żywię do siebie pozytywne uczucia, to prawdopodobnie uczucia te — choć słabiej — żywię również wobec osób, którzy są „podobni” do mnie, są „tacy, jak ja”. Jeśli więc jestem gotów działać na rzecz swoich własnych interesów w przypadku, gdy są one zagrożone, to również będę gotów do pomocy osobie „takiej jak ja”, gdy ona […]

W umyśle człowieka reprezentacje osób i zdarzeń nie stanowią izolowanych struktur, lecz są elementami większej organizacji (por. rozdz. 1). Także reprezentacja własnej osoby jest powiązana z innymi elementami sieci poznawczej. Pobudzenie w jednej strukturze poznawczej może wywoływać również — odpowiednio słabsze, ale jednak — pobudzenie w sąsiednich strukturach. Na przykład, jeżeli wytworzymy u człowieka reakcję emocjonalną […]

Co w rozwoju dziecka jest odpowiedzialne za uformowanie się endocentrycznej formy altruizmu? Podstawową przesłanką jest, jak się zdaje,  ukształtowanie się i umocnienie „ja-idealne- go”. Ta struktura psychologiczna — podobnie zresztą jak „ja-realne” -p- nie jest obecna w rozwoju dziecka od początku. Obraz siebie samego powstaje wcześniej niż „ja-idealne”. Można sądzić, że „ja-idealne” tworzy się stopniowo pod […]

Pewna odmiana koncentracji na sobie, tzw. poznawcza koncentracja na sobie, a zwłaszcza na moralnych składnikach własnej osoby, może uruchamiać czynności prospołeczne. W wielu sytuacjach ludzie, jak w przytoczonym przykładzie na s. 128 Anna i Lisa, pomagają dlatego, aby mieć poczucie spełnionego obowiązku i przekonanie o własnej szlachetności lub aby uniknąć przykrego napięcia w wypadku, gdyby się […]

Inny mechanizm związany ze Strukturą Ja polega na tym, że udzielenie pomocy jest wyrazem dążenia człowieka do uzyskania stanu zgodności z idealnym obrazem siebie samego. Mechanizm ten już był wspomniany uprzednio (por. s. 130). W trakcie wychowania i rozwoju człowieka w jego obrazie własnej osoby formuje się tzw. ja-idealne, czyli obraz siebie takiego, jakim człowiek pragnąłby […]