Ten tok rozumowania stanowi próbę ratowania własnej hipotezy. Wskazuje też na pewną, jak sdę wydaje, tendencyjność w pojmowaniu moralności. Wynika zeń, że chłopcy, którzy, jak się okazało w toku badań, oszukiwali w grach i przy wykonywaniu prac domowych, którzy zabierali niekiedy przedmioty, które do nich nie należały, wykazują wyższy stopień rozwoju moralnego niż ci, którzy […]

Mając na uwadze dwa wspomniane wyżej zastrzeżenia, musimy bardzo ostrożnie wyciągać wnioski z przedstawionych danych. Niemniej na podkreślenie zasługuje w tym kontekście pewien uderzający fakt: te same postawy wychowawcze, które przyczyniają się do formowania uczciwości, mogą osłabiać skłonność do troszczenia się o innych, i przeciwnie czynniki sprzyjające powstawaniu troski o innych najwyraźniej nie sprzyjały formowaniu uczciwości. Wygląda […]

Przy analizie przedstawionych rezultatów trzeba pamiętać o pewnych zastrzeżeniach, które ograniczają zakres wniosków, jakie można by z nich wyciągać. Przede wszystkim nie ’ można zapomnieć o przybliżonym tylko charakterze ustaleń odnoszących się do postaw wychowawczych rodziców. Wszak ¡postawy te nie były obserwowane bezpośrednio, natomiast przy pośrednim ich oszacowaniu może się wkraść wiele błędów, w szczególności […]

Kiedy poddano analizie uzyskane wyniki, okazało się, że są one zaskakujące. Otóż uczciwość i troska o innych nie szły ze sobą w parze, co więcej — kształtowały się pod wpływem różnych warunków. I tak, autorzy stwierdzili, że chłopcy, którzy okazywali wysoki stopień uczciwości, byli wychowywani przez matki, które okazały się raczej sztywne w swoich postawach, bardzo […]

Aby zilustrować wspomniane zjawisko, roz- atrzmy najpierw zaskakujące rezultaty, jakie osiągnęła grupa badaczy kalifornijskich, zajmujących się czynnikami rozwoju moralnego. Grupa ta pod kierunkiem Paula Mussena, znanego amerykańskiego psychologa, przeprowadziła obszerne badania mające na celu określenie relacji między postawami wychowawczymi rodziców a postawami moralnymi dzieci. Chodziło tu o określone postawy moralne: uczciwość i troskę o innych. Badacze […]

Jeżeli przyjąć, że istnieje nie jedna, a co lajmniej kilka dróg kształtowania postaw moralnych u ludzi, a także jeżeli zdać sobie sprawę z tego, iż korzystający różnych dróg osią- >amy niejednakowe wyniki, gdy idzie o charakter moralnego rozwoju, to powstaje pytane, jaką drogą należałoby pójść, aby osiągnąć vyniki ¡najlepsze? Czy nie byłoby najwłaści- viej po […]

Podobne zjawisko było badane w naszym laboratorium (pod kierunkiem Jerzego Kary- łowskiego i Teresy Szustrowej). Tym razem badanie dotyczyło dokonanego przez tego autora rozróżnienia mechanizmu egzo- i endocen- trycznego. Helena Wojdan i Anna Szuster dokonały diagnozy względnej przewagi jednego lub drugiego mechanizmu za pomocą kwestionariusza, który pozswala zmierzyć tendencję do koncentrowania się w sytuacjach społecznych […]

Nie tak dawno, bo w początku lat siedemdziesiątych’ znany amerykański badacz zachowania moralnego, Martin Hoffman, ogłosił pracę, która przedstawiała wyniki bardzo podobne do zacytowanych badań polskich. Posłużył się on wprawdzie nieco innymi terminami, ale zasadniczy sens jego ustaleń okazał się podobny. I on wśród swoich badanych znalazł takich, którzy zachowują się moralnie ze względu na […]