W dyskusji z młodym lekarzem wyjaśnia motywy swego postępowania, wskazując na satysfakcję poznawczą i konieczność zbierania nowych danych empirycznych, uzupełniania luk w systemie wiedzy. Jego gwałtowna reakcja emocjonalna w momencie śmierci pacjenta na stole operacyjnym związana jest z fiaskiem jego dalszych planów badawczych. Wydaje się, iż eksperymentalna weryfikacja takiej zależności dostarczyłaby potwierdzenia tezy głoszącej, iż także […]

Według autora norma posłuszeństwa jest uczona intensywnie wraz z wiekiem jej znaczenie regulacyjne wzrasta. W sytuacjach niejasnych, gdy nie wiadomo, jak należy się zachować, norma ta powoduje, iż dzieci w ogóle nie podejmują żad- nych czynności w obawie przed tym, iż przekroczą jakieś zakazy. Dotyczyć to może także zachowania prospołecznego. Staub przytacza interesującą obserwację, która wskazuje na […]

Inna ilustracja zjawiska podobnej klasy została również wykryta w eksperymentach Er- vina Stauba. Badane przez niego dzieci zajmowały się rysowaniem, gdy nagle z przyległego pokoju dochodziły odgłosy łomotu, a następnie płaczu i szlochu, skargi i wołania o pomoc. Autora interesowało to, ile dzieci wchodzi do drugiego pokoju, aby udzielić pomocy. Badano dzieci od wieku przedszkolnego […]

Następnie stwarzano okazję do podzielenia się cukierkami z innymi dziećmi. Okazało się, że trzecio- i czwartoklasiści po sukcesie w grze dzielili się mniej niż po porażce; natomiast piąto- i szóstoklasiści — odwrotnie. Staub interpretuje tę zależność w sposób ’ (następujący: w miarę rozwoju dzieci uczą się dwóch sprzecznych norm. Jedna z nich to tzw. norma […]

Analogiczne zjawisko obserwujemy w przypadku tej formy zaangażowania Struktury Ja, w której uruchamiany zostaje mechanizm podobieństwa. W niektórych sytuacjach inni ludzie, „podobni do mnie”, funkcjonują jako grupa odniesienia dla własnych osiągnięć. Człowiekowi jest bardziej przykro, gdy porównuje własną syrenkę z dużym fiatem swego sąsiada niż z mercedesem ambasadora amerykańskiego, mimo iż różnica jest w tym […]

U osób, które skłonne są do koncentrowania się na moralnym aspekcie swego „ja” badana forma zachowania prospołecznego występuje tym rzadziej, im ważniejsze są dla nich standardy wolności, niezależności. (Bowiem człowiek zachowuje się wtedy na przekór własnym normom: powinienem pomagać, ale nie chcę robić tego, co powinienem). Okazało się więc, iż ta sama struktura regulacyjna — […]

W opisywanym badaniu Jerzego Karyłowskiego (por. podrozdz. Struktura Ja a regulacja zachowań prospołecznych) stwierdzono, iż w sytuacji angażowania „ja-idealnego” (koncentracja na sobie) udawało się włączyć u badanych endocentryczny mechanizm altruizmu (pod warunkiem, że standardy związane ze szlachetnością, pomaganiem były dla badanego ważme). Jednakże w pewnej sytuacji eksperymentalnej próba taka zakończyła się całkowitym fiaskiem — mianowicie […]

Podobnie rzecz ma się z mechanizmem en- docentrycznym. Człowiek może pomagać innym ludziom, gdyż ważne dla jego poczucia własnej wartości są przekonania, iż jest szlachetny, bezinteresowny czy ofiarny (por. pod- rozdz. Struktura Ja a regulacja zachowań prospołecznych). Opisano jednakże również taki mechanizm, który blokuje gotowość do udzielania pomocy, a powstaje pod wpływem tych samych czynników, które […]