Otóż natrafiamy tu na ¡pewien dylemat. Lęk przed karą sprzyjać może wysiłkowi włożonemu w bezpośrednią pracę, przygotowanie się do lekcji, posłuszeństwo. Jednocześnie zaś na dalszą metę może jednak zmniejszać ciekawość poznawczą i dążenie do wiedzy.
nika stąd przeświadczenie, iż zmiana w jednej strukturze może powodować zmiany także w innych strukturach regulacyjnych. W wychowaniu więc możemy zetknąć się ze zjawiskiem polegającym na tym, iż określone oddziaływanie może powodować różne efekty w różnych zakresach zachowania dziecka. Związek ten może także przyjąć postać relacji wzajemnie antagonistyczinej — zmierzając do zwiększenia tendencji do jednego rodzaju zachowania, możemy jednocześnie pobudzać tendencję do zachowania pod różnymi względami przeciwnego. Staraliśmy się zilustrować to zjawisko na różnych przykładach w podrozdz. Struktura Ja a regulacja zachowań społecznych. Ponadto z przyjęcia założenia o systemowym charakterze osobowości wynika także przekonanie o tym, iż zachowanie skierowane na podobną klasę celów (np. wyrządzenie szkody drugiemu człowiekowi czy udzielenie mu pomocy) może być sterowane przez różne instancje regulacyjne, natomiast nie jest po prostu manifestacją wewnętrznej „dyspozycji”. Mogą więc istnieć różne warianty czy mechanizmy regulacji.