Warto zastanowić się, co w rozwoju dziecka decyduje o powstaniu mechanizmu ipsocen- trycznego. Jednym z zasadniczych czynników jest stopień rozwoju poznawczego: młodsze dzieci często zachowują się w sposób społecznie pożądany, gdyż oczekują nagrody lub boją się kary. Jest to charakterystyczne dla wczesnego okresu rozwoju moralnego, na co zwracają uwagę Lawrence Kohlberg i Justin Aronfreed, znani […]

W tym wypadku więc pożyczenie ołówka było formą kupienia sobie aprobaty osoby znaczącej. Czyli: „Pożyczę ci ołówek, bo ta pani oczekuje tego ode mnie, ale cukierków już ci nie muszę dawać, bo pani wyszła — i taik nie będzie wiedziała, czy ci dam czy nie”. Mechanizm ipsocentryczny charakteryzuje się również, jak się wydaje, niskim stopniem […]

Wiele reguł takich zachowań zostało opisanych w Księciu Machiavellego jako przepisy na skuteczne manipulowanie innymi ludźmi, np.: „Najlepszym sposobem podporządkowania sobie innych jest mówić im to, co pragną usłyszeć”; oczywiście, ludziom miło jest, gdy usłyszą coś, co chcieli usłyszeć — np. komplementy — ale czy troska o dobre samopoczucie innych jest tu istotnie wiodącym czynnikiem? […]

Mechanizm nazwany przez nas ipsocentrycz- nym widać klarownie na przykładzie zachowania Kasi, która pragnie dać koleżance stalówkę, licząc na to, że zostanie wybrana do karmienia rybek. Wzbudzenie napięcia związanego z osobistą potrzebą dziecka w tym przypadku sprzyjało podjęciu działania na rzecz innego dziecka. Jednakże widać też, że nie stan koleżanki jest tu regulatorem postępowania Kasi; […]

Jednakże to wszystko, co (powiedzieliśmy dotąd o negatywnym wpływie Struktury Ja na pomaganie, jest tylko częścią prawdy. Zajmowaliśmy się niespecyficznym wpływem koncentracji na sobie na gotowość do pomagania innym. Można wszakże mówić również o szczególnych formach tego wpływu, które pojawiają się przy spełnieniu pewnych dodatkowych warunków. Gdy zostaną spełnione te warunki, Struktura Ja może dodatnio […]

Czy koncentracja na sobie ma jakąś charakterystyczną drogę rozwojową? Niezmiernie trudno jest coś powiedzieć na ten temat. Wydaje się raczej, iż poziom koncentracji na sobie zależy od specyficznych doświadczeń dziecka; że wychowanie odgrywa tu dużo większą rolę niż prawa rozwoju. Niemniej jednak można pokusić się na próbę wskazania na pewne charakterystyczne okresy, w których koncentracja […]

Rozumowanie takie zostało potwierdzone eksperymentalnie w naszym laboratorium w badaniach Marii Jarymowicz. Wybrała ona grupę młodych chłopców, u których za pomocą specjalnych technik wykryto problemy wokół własnej wartości, a więc przypuszczalnie były to osoby o dużym napięciu w Strukturze Ja. Następnie grupę tę poddano oddziaływaniom, w których otrzymali oni pochwałę ze strony otoczenia, aprobatę autorytetu, […]

Następnie eksperymentatorka wracała i prosiła dzieci, aby narysowały obrazki dotyczące wysłuchanego opowiadania. Dawała im jednak tylko jeden ołówek. Miarą gotowości do pomocy był czas, w jakim dziecko użyczało drugiemu dziecku ołówka. A tutaj — rzecz dziwna — nie było zależności między nasileniem potrzeby aprobaty a pomaganiem. A więc w sytuacji, gdy nie było jasno pe- wiedziane, […]