Ujmując wykolejenie społeczne jako swoisty proces, należy uwzględnić dwa jego etapy. W pierwszym etapie dokonuje się kształtowanie się nastawień, które składają się na podatność sprzyjającą wpływom antago- nistyczno-destruktywnego środowiska społeczno-kulturowego; ono proponuje wzory aktywności, a przede wszystkim wzory motywacji i usto- sunkowań, umożliwiających zaspokajanie potrzeb i rozładowanie napięć. W drugim etapie następuje przyswajanie wspomnianych wzorów aktywności. Niektórzy badacze sądzą (Bandura i Walters 1968), że stadia opisanej wyżej serii przemian stanowią rezultat szeregu zdarzeń określonych jako nieudanie się lub, mówiąc inaczej, zwichnięcie procesu socjalizacji. Nie jest to jednak jedyna seria przemian prowadząca do wytwarzania się osobowości skłaniającej do konfliktu z prawem i obyczajem. Występuje także przestępcza kanalizacja psychopatycznej struktury motywów. Tak np. epileptyk-psychopata, którego cechuje zanik uczuć wyższych, niezdolność do podejmowania bardziej długofalowych celów, tendencje fugiczne (skłonność do uciekania) i poriomatyczne (skłonność do wędrowania) oraz pragnienie zdobycia znaczenia, może podczas częstych ucieczek z domu rodzinnego nawiązać kontakty ze środowiskiem przestępczym, znajdując w nim okazję do zaspokajania nieodpartej potrzeby znaczenia poprzez dokonywanie czynów przestępczych, uzyskujących w tym środowisku uznanie i pozwalających na zdobycie szybkich gratyfikacji. Możemy także wymienić stadia antagonistyczno-destruktywnej socjalizacji, dokonującej się wówczas, gdy dziecko wychowuje się w środowisku zawodowych przestępców, którzy wpajają mu specyficzne dla swego środowiska przekonania, wartości i umiejętności (Zakrzewski 1960). Możemy także mówić o stadiach demoralizacji, mając na myśli przemiany, w toku których dotychczasowe efekty konstruktywnej socjalizacji ulegają rozbiciu pod wpływem nowych warunków środowiskowych.