Jeżeli żywię do siebie pozytywne uczucia, to prawdopodobnie uczucia te — choć słabiej — żywię również wobec osób, którzy są „podobni” do mnie, są „tacy, jak ja”. Jeśli więc jestem gotów działać na rzecz swoich własnych interesów w przypadku, gdy są one zagrożone, to również będę gotów do pomocy osobie „takiej jak ja”, gdy ona […]

W umyśle człowieka reprezentacje osób i zdarzeń nie stanowią izolowanych struktur, lecz są elementami większej organizacji (por. rozdz. 1). Także reprezentacja własnej osoby jest powiązana z innymi elementami sieci poznawczej. Pobudzenie w jednej strukturze poznawczej może wywoływać również — odpowiednio słabsze, ale jednak — pobudzenie w sąsiednich strukturach. Na przykład, jeżeli wytworzymy u człowieka reakcję emocjonalną […]

Co w rozwoju dziecka jest odpowiedzialne za uformowanie się endocentrycznej formy altruizmu? Podstawową przesłanką jest, jak się zdaje,  ukształtowanie się i umocnienie „ja-idealne- go”. Ta struktura psychologiczna — podobnie zresztą jak „ja-realne” -p- nie jest obecna w rozwoju dziecka od początku. Obraz siebie samego powstaje wcześniej niż „ja-idealne”. Można sądzić, że „ja-idealne” tworzy się stopniowo pod […]

Pewna odmiana koncentracji na sobie, tzw. poznawcza koncentracja na sobie, a zwłaszcza na moralnych składnikach własnej osoby, może uruchamiać czynności prospołeczne. W wielu sytuacjach ludzie, jak w przytoczonym przykładzie na s. 128 Anna i Lisa, pomagają dlatego, aby mieć poczucie spełnionego obowiązku i przekonanie o własnej szlachetności lub aby uniknąć przykrego napięcia w wypadku, gdyby się […]

Inny mechanizm związany ze Strukturą Ja polega na tym, że udzielenie pomocy jest wyrazem dążenia człowieka do uzyskania stanu zgodności z idealnym obrazem siebie samego. Mechanizm ten już był wspomniany uprzednio (por. s. 130). W trakcie wychowania i rozwoju człowieka w jego obrazie własnej osoby formuje się tzw. ja-idealne, czyli obraz siebie takiego, jakim człowiek pragnąłby […]

Warto zastanowić się, co w rozwoju dziecka decyduje o powstaniu mechanizmu ipsocen- trycznego. Jednym z zasadniczych czynników jest stopień rozwoju poznawczego: młodsze dzieci często zachowują się w sposób społecznie pożądany, gdyż oczekują nagrody lub boją się kary. Jest to charakterystyczne dla wczesnego okresu rozwoju moralnego, na co zwracają uwagę Lawrence Kohlberg i Justin Aronfreed, znani […]

W tym wypadku więc pożyczenie ołówka było formą kupienia sobie aprobaty osoby znaczącej. Czyli: „Pożyczę ci ołówek, bo ta pani oczekuje tego ode mnie, ale cukierków już ci nie muszę dawać, bo pani wyszła — i taik nie będzie wiedziała, czy ci dam czy nie”. Mechanizm ipsocentryczny charakteryzuje się również, jak się wydaje, niskim stopniem […]

Wiele reguł takich zachowań zostało opisanych w Księciu Machiavellego jako przepisy na skuteczne manipulowanie innymi ludźmi, np.: „Najlepszym sposobem podporządkowania sobie innych jest mówić im to, co pragną usłyszeć”; oczywiście, ludziom miło jest, gdy usłyszą coś, co chcieli usłyszeć — np. komplementy — ale czy troska o dobre samopoczucie innych jest tu istotnie wiodącym czynnikiem? […]