Kiedy poddano analizie uzyskane wyniki, okazało się, że są one zaskakujące. Otóż uczciwość i troska o innych nie szły ze sobą w parze, co więcej — kształtowały się pod wpływem różnych warunków. I tak, autorzy stwierdzili, że chłopcy, którzy okazywali wysoki stopień uczciwości, byli wychowywani przez matki, które okazały się raczej sztywne w swoich postawach, bardzo […]

Aby zilustrować wspomniane zjawisko, roz- atrzmy najpierw zaskakujące rezultaty, jakie osiągnęła grupa badaczy kalifornijskich, zajmujących się czynnikami rozwoju moralnego. Grupa ta pod kierunkiem Paula Mussena, znanego amerykańskiego psychologa, przeprowadziła obszerne badania mające na celu określenie relacji między postawami wychowawczymi rodziców a postawami moralnymi dzieci. Chodziło tu o określone postawy moralne: uczciwość i troskę o innych. Badacze […]

Jeżeli przyjąć, że istnieje nie jedna, a co lajmniej kilka dróg kształtowania postaw moralnych u ludzi, a także jeżeli zdać sobie sprawę z tego, iż korzystający różnych dróg osią- >amy niejednakowe wyniki, gdy idzie o charakter moralnego rozwoju, to powstaje pytane, jaką drogą należałoby pójść, aby osiągnąć vyniki ¡najlepsze? Czy nie byłoby najwłaści- viej po […]

Podobne zjawisko było badane w naszym laboratorium (pod kierunkiem Jerzego Kary- łowskiego i Teresy Szustrowej). Tym razem badanie dotyczyło dokonanego przez tego autora rozróżnienia mechanizmu egzo- i endocen- trycznego. Helena Wojdan i Anna Szuster dokonały diagnozy względnej przewagi jednego lub drugiego mechanizmu za pomocą kwestionariusza, który pozswala zmierzyć tendencję do koncentrowania się w sytuacjach społecznych […]

Nie tak dawno, bo w początku lat siedemdziesiątych’ znany amerykański badacz zachowania moralnego, Martin Hoffman, ogłosił pracę, która przedstawiała wyniki bardzo podobne do zacytowanych badań polskich. Posłużył się on wprawdzie nieco innymi terminami, ale zasadniczy sens jego ustaleń okazał się podobny. I on wśród swoich badanych znalazł takich, którzy zachowują się moralnie ze względu na […]

Kilkanaście lat temu dwoje polskich badaczy — Hanna Malewska i Heliodor Muszyński — przeprowadziło wśród dzieci badania nad ich stosunkiem do kłamstwa. Stosunek do kłamstwa jest oczywiście pewną formą postawy moralnej. Otóż, jak się okazało, można było wśród badanych dzieci wyróżnić trzy zasadnicze orientacje: pierwsza, nazwana przez autorów konformistyczną, wyrażała się w przestrzeganiu norm prawdomówności […]

Zgodnie z modelem teoretycznym prezentowanym w tej książce, zachowanie skierowane na obiektywnie podobną klasę wyników może być uwarunkowane przez działanie różnych instancji regulacyjnych. Nie można więc mówić o uformowaniu „cechy agresywności” lub „cechy prospołeczności”, ponieważ to, co wydaje się fasadowo podobne — np. działanie na czyjąś szkodę lub dla czyjegoś dobra — może mieć różne podłoże psychologiczne. […]

Kolejnym czynnikiem zidentyfikowanym przez Stauba jest powierzanie dziecku zadań „prospołecznych”. Wiążą się one z przypisaniem dziecku odpowiedzialności za cudze dobro i stworzeniem okazji do tego, aby np. troszczyło się o młodsze rodzeństwo czy zwierzęta. Ważne jest także wytworzenie u dziecka przekonania, iż od nitego zależy to, co dzieje się z podopiecznym. Innym czynnikiem jest tzrw. trening […]