Potoczne przekonanie, podzielane zresztą przez niektórych pedagogów i psychologów, opiera się na założeniu, iż kształtować osobowość — znaczy wyrabiać określone cechy wychowanków. A więc np. wyrabiać rzetelny stosunek do pracy, odwagę, gotowość do pomagania innym ludziom. Rejestr takich cech można przedłużać. Następnym krokiem, konsekwentnym na gruncie takiego podejścia, jest opracowanie rejestru technik, które zastosowane w […]

Kształtowanie osobowości człowieka stanowiło od dawna jeden z ważnych obszarów badań refleksji psychologicznych. Istnieje olbrzymia liczba takich badań i teorii. Jednakże nie można powiedzieć, aby osiągnięto widoczne postępy w ich integracji. Pomimo tego, iż w różnych teoriach można spotkać niemało twierdzeń po-  dobmych, są one rozważane w ramach bardzo różnych systemów; w rezultacie poszczególne teorie przedstawiają […]

Jak wiadomo, różne obszary (czy systemy) Sieci Operacyjnej mogą mieć niejednakowe możliwości generatywne, czyli że u różnych osób będą występować w różnych zakresach przejawy twórczości. Idea rozwoju człowieka przez przyrost jego możliwości poznawczych i możliwości wykonawczych lub też rozwoju jako zwiększenia jego możliwości twórczych jest jedną z najbardziej popularnych. W różnych jej sformułowaniach akcentuje się bądź […]

Innym przejawem rozwoju Sieci Operacyjnej jest jej wzrastająca zdolność do wytwarzania nowych konstrukcji. Jak zauważył Je- rome Bruner, każdy instrument regulacji może funkcjonować reproduktywmie lub generatyw- nie. Te instrumenty, które osiągnęły zdolność do wyłącznie reproduktywnego funkcjonowania, kończą swój rozwój w momencie, w którym zostały utworzone i ustabilizowane; umożliwiają one wyłącznie (powtarzanie tego, czego się człowiek […]

Wyżej scharakteryzowane uporządkowanie Sieci Poznawczej, warunkujące proces wartościowania, nie jest wyłączną czy jedyną formą jej organizacji. Poprzednio już wyodrębniliśmy drugą zasadę uporządkowania, która charakteryzuje się tym, że odzwierciedla obiektywne uporządkowanie rzeczy, zjawisk, procesów i stanów a także uzewnętrznienie czynności praktycznych, które człowiek w stosunku do nich podejmuje. Organizacja, która w rezultacie tego powstaje, nazwana została […]

Choć w praktyce trudno jest odróżnić, jakie działania podmiotu służą rozwojowi wartości pozaosobistych, a jakie stanowią pośrednią (ukrytą) formę ekspansji własnego „ja”, pozostaje faktem, że są ludzie, którzy znaczną, a nawet przeważającą część swej życiowej działalności poświęcają na realizację pewnych wartości zewnętrznych w stosunku do „ja”, i to niezależnie od kosztów — fizycznych i moralnych […]

Własne „ja” na ogół nie jest dla podmiotu jedyną wartością; jest jedną z wartości, a dokładniej — jest elementem systemu, który nazwaliśmy Siecią Wartości. Podobnie jak w poprzednich wypadkach, rozwoj Sieci Wartości ma podwójną charakterystykę: po pierwsze, polega na formowaniu Sieci Wartości, czyli przejściu od stanu, w którym nic nie posiada wartości, do stanu, w […]

Tę formę rozwoju można już zaobserwować w bardzo zamierzchłych śladach ludzkiej kultury. Tak np. w starym eposie sumeryj skina opisuje się wyprawę bohatera tego eposu, Gil- gamesza, który zamierza pokonać Humbabę — „strażnika cedrowego boru”. Gilgamesz kieruje się następującymi intencjami: „chcę ujrzeć tego, o którym na świecie tyle gadania, ujrzeć ubić w cedrowym boru, niech wszystek ludzki […]