Chcąc scharakteryzować stadia procesu społecznego wykolejenia się młodzieży, odwołamy się do wyników niektórych krajowych i zagranicznych badań naukowych. Wyniki tych badań pozwalają nam, z grubsza rzecz biorąc, wyodrębnić trzy zasadnicze stadia przestępczego wykolejenia. Stadium pierwsze cechuje: występowanie uczucia odtrącenia, frustracji potrzeby emocjonalnej zależności, reakcje negatywne, których funkcją jest zwrócenie uwagi na ich podmiot; narastająca agresywność wobec jednego lub obojga rodziców. W tym stadium dziecko reaguje nieproporcjonalnie silnie do podniety. Występują reakcje impulsywne, przy czym dziecko żałuje swoich wybryków. W zachowaniu nieletniego dostrzega się brak cierpliwości i wytrwałości, brak koncentracji uwagi. Często nie kończy on rozpoczętych prac, wykonuje je niedokładnie. Typowymi manifestacjami drugiego, bardziej zaawansowanego stadium wykolejenia się są reakcje wyraźnie wrogie. Reakcje te obejmują nie tylko rodziców, ale i nauczycieli; obserwuje się bunt wobec wszelkich autorytetów. Próby zjednania sobie życzliwości nieletniego wywołują wzmożoną agresję. Często występują negatywne reakcje paradoksalne (np. agresja zwrócona przeciwko samemu sobie). Nieletni wykazują tendencję do zaspokajania swych potrzeb poza domem rodzinnym. Czasem popełniają drobne kradzieże i przejawiają skłonność do szukania kontaktów z młodzieżą deprecjonującą uznawane powszechnie przez dorosłych wartości społeczne. Nieletniego często cechuje rozwydrzenie seksualne oraz upijanie się alkoholem. Trzecie stadium wykolejenia może mieć dwa nierzadko współwystępujące warianty. Jak twierdzą dwaj badacze amerykańcy, Richard A. Clo- ward i Łlyod E. Ohlin (1961), młodzież nabywająca agresywnych nawyków na tle przeżyć frustracyjnych z reguły zasila szeregi zbiorowości, które mają charakter luźnych zrzeszeń (kręgów), uprawiających działalność zabawową, która polega w znacznej mierze na zbiorowym popełnianiu czynów godzących w godność osobistą, zdrowie, a nieraz i życie obywateli. Innym wariantem tego stadium jest forma wykolejenia, o której pisze Leonard Berkowitz (1962). Twierdzi on, że agresywni nieletni, podejmując działalność przestępczą, chętnie zrzeszają się w grupy, które dokonują kradzieży, włamań i rabunków, przy czym występuje tu irracjonalna chęć niszczenia przedmiotów i, jeśli okoliczności pozwalają, zadawania bólu.
