Wyjaśnienia psychologicznego mechanizmu działania normy często odwołują się do satysfakcji związanej z faktem, że się pomogło, do wzrostu poczucia własnej wartości, a także do nieprzyjemnych uczuć związanych z niezadowoleniem z siebie, poczucia winy w sytuacji, gdy się nie zachowało zgodnie z normą (nie jest to jedyny mechanizm działania systemu normatywnego — por. dalej).
,,Komuś dzieje się krzywda — co można zrobić?”. Warto także wyróżnić jeszcze inną formę zachowania pomocnego — sytuację, gdy człowiek nie oczekuje osobistych zysków związanych z tym zachowaniem ani też nie aktualizuje odpowiedniej normy. Anna i Lisa były poruszone faktem, że ich koleżanka jest bardzo chora; było im jej żal. Zaniosły jej swoje zabawki tylko po to, aby sprawić jej przyjemność — to regulowało ich postępowanie. ..Następnego bowiem dnia pani w szkole powiedziała nam, że jedna dziewczynka z naszfej klasy, która nazywa się Marta, przez długi czas nie będzie mogła chodzić do szkoły. Zachorowała na tak ciężką chorobę, że będzie musiała leżeć w łóżku przez wiele miesięcy. Wieczorem zanim usnęłam, leżałam i myślałam o Marcie i wówczas postanowiłam, że dam jej moją najładniejszą lalkę — Belle. Bo wiedziałam, że Marta nie ma żadnych zabawek.