Warto zastanowić się, co w rozwoju dziecka decyduje o powstaniu mechanizmu ipsocen- trycznego. Jednym z zasadniczych czynników jest stopień rozwoju poznawczego: młodsze dzieci często zachowują się w sposób społecznie pożądany, gdyż oczekują nagrody lub boją się kary. Jest to charakterystyczne dla wczesnego okresu rozwoju moralnego, na co zwracają uwagę Lawrence Kohlberg i Justin Aronfreed, znani badacze tego zagadnienia. Również najbardziej znany teoretyk rozwoju poznawczego, Jean Piaget, wskazuje na tzw. stadium heteronomii moralnej, którego jedną z istotnych cech jest to, iż sankcje zewnętrzne są głównym regulatorem zachowania społecznego. Wspominaliśmy o tym w rozdz. 1 przy omawianiu genezy procesów wartościowania. Nie należy jednak zapominać, że po pierwsze, dzieci mogą (w pewnych granicach) różnić się poziomem rozwoju moralnego mimo zbliżonego wieku; po drugie — również u ludzi dorosłych mechanizm ipsoeentryczny jest nader powszechny.