Nawiązując do przyjętej tu teorii motywacji i postaw powiemy, że stosowanie kar i nagród tylko wówczas stwarza i zmienia motywacje, gdy inspiruje odpowiednie procesy emocjonalne oraz procesy orientacyjno-intelektualne. Jeżeli wychowawca np. karze wychowanka, ale wcale nie troszczy się to, czy zrozumiał on, w jakim stopniu, za co jest ukarany, i czy uznaje słuszność stosowanych wobec niego kar, trudno wówczas mówić o rozbudzaniu pożądanej motywacji. Postępowanie semiotropowo-reedukujące, kształtujące poprzez stosowanie kar dyspozycje motywacyjne,’ musi więc przebiegać zupełnie inaczej. W celu zilustrowania takiego postępowania reformującego, oddziałującego na sferę motywacji, przedstawimy koncepcję operowania karą, zaproponowaną przez A. Makar enkę. Jest ona dla nas cenna z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że istotnie zaleca operowanie karą odwołującą się zarówno do procesów emocjonalnych, jak i orientacyjno-intelektualnych. Po drugie, analiza tej koncepcji wykazuje, że proponuje ona operowanie karą zewnętrzną w taki sposób, aby skłonić wychowanka do samo- karania pojmowanego w szerokim znaczeniu tego słowa. Jak staraliśmy się wykazać, kary, których źródłem jest sam wychowanek, są szczególnie ważne dla procesu reedukacji. Po trzecie, Makarenko odwołuje się w swej koncepcji do niektórych sił dynamicznych eksponowanych w procesie wychowania socjalistycznego. Z jednej strony jest to potrzeba uznania społecznego i samoakceptacji, a z drugiej są to dążenia będące wyrazem uspołecznienia człowieka.